علت ریزش موی سکه ای چیست و آیا درمانی دارد؟

ریزش موی سکه ای یا آلوپسی آره آتا (Alopecia Areata) یک بیماری شایع خودایمنی است که عمدتاً موجب ریزش غیر قابل پیش بینی موهای سر و دیگر نواحی بدن می گردد. در اکثر موارد موها در نواحی محدود و پراکنده با قطری به اندازه یک سکه کوچک خالی می شوند و بیشتر افراد تنها از همین نواحی ریزش مو شکایت دارند؛ با این حال در برخی موارد ممکن است علائم شدیدتر باشد. گاهی اوقات آلوپسی آره آتا منجر به طاسی کامل سر و در موارد بسیار شدید، طاسی موهای بدن می گردد. این بیماری می تواند هر فردی را در هر سنی درگیر کند؛ با این حال در اغلب موارد پیش از سن ۳۰ سالگی رخ می دهد. در این مقاله در مورد ریزش موی سکه ای یا آلوپسی آره آتا و درمان های بالقوه آن صحبت خواهیم کرد.

علت ریزش مو سکه ای چیست؟

ریزش سکه ای موها یا آلوپسی آره آتا هنگامی رخ می دهد که گلبول های سفید خون به سلول های سازنده فولیکول ها مو حمله کرده و موجب توقف یا کند شدن ساخت مو می گردند. با وجود این، ساز و کار دقیقی که به واسطه آن سیستم ایمنی بدن فولیکول های مو را مورد هدف قرار می دهد برای ما شناخته شده نیست.

اگرچه دانشمندان به طور دقیق علت این تغییرات را نمی دانند، به نظر می رسد که مسائل ژنتیکی در ایجاد آلوپسی آره آتا نقش داشته باشند. ریزش موی سکه ای بیشتر در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند دیده می شود. همچنین ابتلا به دیگر بیماری های خودایمنی نظیر بیماری تیروئید و ویتیلیگو شانس ابتلای افراد به بیماری ریزش سکه ای مو را افزایش می دهد.

در واقع از جنبه های متعددی ریزش موی سکه ای را می توان با ویتیلیگو یا برص که آن هم یک بیماری خودایمنی است مقایسه کرد. در ویتیلیگو سیستم ایمنی بدن به سلول های مولد رنگدانه ملانین حمله کرده و نواحی بدون رنگ یا دپیگمانته را در سطح پوست ایجاد می کنند. تحقیقات حاکی از آن است که این دو بیماری احتمالاً ریسک فاکتورها و روند شکل گیری مشابهی داشته و در هر دو سلول های ایمنی و سیتوکاین های مشترکی نقش دارند.

برخلاف تصور بسیاری از افراد، شواهد علمی بسیار اندکی مبنی بر نقش استرس در ایجاد بیماری آلوپسی آره آتا وجود دارد. اگرچه در موارد تنش روحی شدید به طور بالقوه ممکن است استرس عود بیماری را تقلید کند، با این حال تحقیقات بیشتر به نفع نقش استعداد ژنتیکی در ایجاد این بیماری است.

آیا ریزش موی سکه ای خطرناک است؟

ریزش موی سکه ای مسری نبوده و از لحاظ جسمی بیماری شدیدی را در افراد ایجاد نمی کند. با این حال، ممکن است بسیاری از نظر روحی به سختی با این مسئله کنار بیایند. برای بیشتر مردم، ریزش موی سکه ای آسیب های روحی شدیدی را به همراه خواهد داشت. از این رو درمان این مشکل هم از لحاظ جنبه ظاهری و هم مسائل روحی مرتبط با آن بسیار حائز اهمیت است.

به علاوه همراهی این بیماری با سایر بیماری های خودایمنی ضرورت پایش و غربال گری برای این بیماری ها را یادآور می شود.

علائم آلوپسی آره آتا

مهم ترین تظاهر بیماری آلوپسی آره آتا، ریزش مو به صورت پچ ها یا نواحی دایره ای شکل است. در این پچ ها که به اندازه یک سکه کوچک هستند، طاسی کامل سر رخ می دهد. موهای هر قسمت از بدن ممکن است دچار این ضایعه گردند. ریزش موی سکه ای در ریش و مژه ها نیز دیده می شود.

ریزش مو ممکن است ناگهانی بوده و در عرض چند روز تا چند هفته رخ دهد. ممکن است پیش از ریزش مو در ناحیه مورد نظر احساس خارش یا سوزش ایجاد شود. با توجه به اینکه فولیکول های مو در این بیماری از بین نمی روند، پس از فروکش کردن التهاب در فولیکول ها، موها مجدداً رشد خواهند کرد. افرادی که تنها چند پچ محدود آلوپسی دارند، اغلب بدون نیاز به هیچ گونه درمانی خود به خود بهبود پیدا می کنند.

تقریباً ۳۰ درصد از افرادی که دچار آلوپسی آره آتا می شوند، فرم شدید این بیماری را تجربه می کنند و یا ممکن است چرخه های ریزش و رشد مجدد موها در آن ها مرتباً تکرار شود.

نیمی از بیماران مبتلا به ریزش موی سکه ای ظرف مدت یک سال بهبود پیدا می کنند؛ اما اغلب آن ها بیش از یک دوره بیماری را پشت سر خواهند گذاشت. نزدیک به ۱۰ درصد از افراد مبتلا به آلوپسی آره آتا نیز به آلوپسی توتالیس یا آلوپسی یونیورسال (طاسی کامل) دچار می گردند.

این بیماری همچنین می تواند ناخن های دست و پا را نیز درگیر نموده و گاهی اوقات این تغییرات نخستین نشانه بیماری آلوپسی آره آتا خواهند بود. برخی از تغییرات صورت گرفته در ناخن در جریان این بیماری عبارتند از:

• شکل گیری دندانه های نقطه ای بر روی ناخن
• لکه ها و خطوط سفید روی ناخن
• زبری ناخن ها
• از دست دادن درخشندگی ناخن ها
• نازک شدن و شکاف خوردن ناخن ها

علائم بالینی دیگری که ممکن است به همراه ریزش موی سکه ای دیده شوند شامل موارد زیر است:

• موهای شبیه به علامت تعجب:این حالت زمانی رخ می دهد که چند تار موی کوتاه در حاشیه نواحی طاسی در بیماری آلوپسی آره آتا به گونه ای رشد می کنند که انتهایشان نازک تر بوده و به این ترتیب شکلی مانند علامت تعجب را ایجاد می کنند.
• موهای مرده یا کاداور:در این حالت موها قبل از اینکه به سطح پوست برسند دچار شکستگی می شوند.
• موهای سفید:موهایی که مجدداً در نواحی درگیر در این بیماری رشد می کنند ممکن است سفید یا خاکستری باشند.

ریزش مو سکه ای ریش یا آلوپسی باربا چیست؟

بیماری ریزش مو سکه ای ریش یا آلوپسی باربا (Alopecia barbae) فولیکول های مو در ناحیه ریش را مورد هدف قرار داده و یکی از اشکال آلوپسی آره آتا در نظر گرفته می شود. معمولاً علائم این بیماری به صورت ناگهانی ایجاد شده و موها در نقاط ریز و مدور در ناحیه ریش گرفتار می شوند. اگرچه ممکن است در موارد شدید، فرد تمامی ریش خود را بر اثر این بیماری از دست بدهد. درمان ریزش مو سکه ای ریش نیز همانند آلوپسی آره آتا به کمک داروهای موضعی و تزریق کورتیکواستروئيدهاست.

تشخیص بیماری آلوپسی آره آتا

پزشکان به آسانی می توانند بیماری ریزش موی سکه ای را تنها از روی علائم و نشانه های آن تشخیص دهند. تعیین میزان ریزش مو و دیدن شکل موهای نواحی درگیر در زیر میکروسکوپ به تشخیص کمک خواهد کرد.

اگر بعد از معاینه بالینی اولیه، پزشک نتواند به تشخیص دقیق دست یابد، ممکن است احتیاج به نمونه برداری از پوست باشد. به علاوه با توجه به ماهیت خودایمنی این بیماری، لازم است که دیگر بیماری های مشابه به کمک آزمایش خون رد شوند.

با این حال چون علائم آلوپسی آره آتا اغلب بسیار واضح اند، تشخیص این بیماری در اکثر موارد به سرعت و بدون نیاز به هیچ گونه بررسی اضافه تری صورت می گیرد.

درمان ریزش مو سکه ای

در حال حاضر هیچ گونه درمان قطعی برای ریزش مو سکه ای وجود ندارد؛ هرچند برخی گزینه های درمانی از سوی پزشکان مختلف جهت کمک به رشد سریع و مجدد موها به کار برده می شوند. در ادامه به توضیح برخی از درمان های رایج ریزش مو سکه ای می پردازیم:

آمپول ریزش مو سکه ای و درمان های کورتیکواستروئیدی

رایج ترین درمان آلوپسی آره آتا و نیز درمان ریزش مو سکه ای ریش، استفاده از ترکیبات کورتیکواستروئیدی (کورتون ها)ست. این ترکیبات داروهایی با خاصیت ضدالتهابی قدرتمند بوده که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند. بنابراین، مصرف آن ها موجب توقف فرآیند از بین رفتن فولیکول های مو می گردد. این داروها به طور شایع از طریق تزریق آمپول در محل ضایعات، استعمال موضعی کرم ها یا در موارد بسیار شدید بیماری به صورت خوراکی به کار می روند.

در روش تزریق آمپول، ترکیبات کورتیکواستروئیدی توسط یک سوزن ظریف به نواحی طاس در پوست سر تزریق می شوند. این تزریق ها هر ۴ الی ۶ هفته تکرار گردیده و بایستی حتماً زیر نظر پزشک و در کلینیک های زیبایی مجهز صورت گیرند. عوارض جانبی این روش درمانی اغلب اندک است.

با این حال، تزریق کورتیکواستروئید به درون ضایعات موجب توقف ریزش مو در بیماری آلوپسی آره آتا نمی شود. در واقع این موضوع را می توان به عنوان یکی از عوامل محدودکننده در مصرف آمپول ریزش مو در نظر آورد. به علاوه درد و سوزش در محل تزریق و احتمال ایجاد دفورمیتی در پوست به صورت فرورفتگی در محل ورود سوزن نیز از دیگر عوارض بالقوه تزریق آمپول ریزش مو سکه ای به شمار می آید. البته این تغییرات پوستی دائمی نبوده و به مرور زمان محو می گردند.

کورتیکواستروئیدهای موضعی در درمان ریزش موی سکه ای

کورتیکواستروئیدهای موضعی در انواع و اقسام فرمولاسیون ها (اعم از محلول ها، لوسیون ها، فوم، کرم و پماد) و برندهای مختلف به فروش رسیده و به منظور کاهش پاسخ التهابی در فولیکول مو به کار می روند. پماد بتامتازون برای ریزش سکه ای مو از جمله این گزینه های درمانی است. مطالعات نشان داده است که پس از استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی ریزش مو کاهش یافته و هرچه کورتون قوی تر باشد اثرات مثبت آن بیشتر مشهود خواهد بود. استعمال موضعی کورتیکواستروئید به ویژه در درمان کودکان مبتلا به آلوپسی آره آتا بسیار سودمند است. با این حال اثربخشی این روش به میزان جذب کورتون توسط پوست سر بستگی دارد.

کورتیکواستروئیدهای خوراکی

گاهی اوقات کورتیکواستروئیدهای خوراکی برای موارد شدید ریزش مو تجویز می شوند. با استفاده از این داروها فعالیت بیماری کاهش یافته و به موها فرصت رشد مجدد داده می شود.

برخی بیماران در مدت زمان کوتاهی پس از شروع مصرف قرص های کورتون شاهد رشد مجدد موهای خود خواهند بود. بیماران جوان معمولاً عوارض اندکی را در مصرف داروهای خوراکی کورتیکواستروئیدی از خود نشان می دهند. با این حال، پزشکان معمولاً ترجیح می دهند که از تجویز کورتون خوراکی برای درمان آلوپسی آره آتا بپرهیزند. چراکه خطرات و عوارض ناشی از این داروها در طولانی مدت ممکن است بیمار را با مشکلات متعددی رو به رو سازد. بنابراین تصمیم برای شروع درمان خوراکی کورتون در درمان ریزش سکه ای مو باید با بیمار به بحث گذاشته شده و عوارض جانبی و خطرات این روش برای وی شرح داده شود. در نهایت، همانند بسیاری از دیگر روش های درمانی، پس از قطع دارو ممکن است بیماری مجدداً عود کند.

روش های درمانی جایگزین برای ریزش موی سکه ای

از جمله دیگر داروهایی که پزشکان برای تقویت رشد موها یا تغییر عملکرد سیستم ایمنی برای بیماران تجویز می کنند می توان به مینوکسیدیل، آنترالین، SADBE و DPCP اشاره کرد. بسیاری از این داروها علی رغم اثرگذاری بر رشد مجدد موها، قادر به پیشگیری از بروز نواحی جدید طاسی نخواهند بود. در زیر به توضیح مختصر این متدهای درمانی می پردازیم:

مینوکسیدیل

درمان با مینوکسیدیل موضعی ۵ درصد، یک یا دو مرتبه در روز به منظور تحریک رشد موی سر، ابروها و ریش توصیه می شود. اغلب اوقات این دارو در ترکیب با داروهای موضعی کورتیکواستروئیدی به کار برده شده و به این ترتیب حداکثر اثرات مثبت خود را اعمال می کند. استفاده از این دارو آسان بوده و مینوکسیدیل اغلب اثرات جانبی اندکی دارد. اثربخشی این دارو بر روی رشد موها عمدتاً پس از ۱۲ هفته از مصرف قابل مشاهده خواهد بود. مینوکسیدیل همچنین به عنوان یکی از درمان های شناخته شده طاسی با الگوی مردانه در افراد مسن کاربرد دارد.

آنترالین

کرم یا پماد آنترالین گزینه بعدی در درمان ریزش مو سکه ای به شمار می رود. این ماده مصنوعی که شبیه قیر است، به طور رایج در درمان پسوریازیس و نیز آلوپسی آره آتا به کار برده می شود. اغلب اوقات اثرات این ماده ظرف مدت ۸ تا ۱۲ ماه مشهود خواهد بود. اگرچه برخی عوارض جانبی موقت همانند آزار پوستی و تغییر رنگ قهوه ای پوست در ناحیه درمان ممکن است به دنبال مصرف آنترالین بروز یابد.

ایمونوتراپی موضعی

ایمونوتراپی موضعی با ترکیبات شیمیایی مانند دی فنیل سیپرون (DPCP)، دی نیتروکلروبنزن (DNCB) یا اسکواریک اسید دی بوتیل استر (SADBE) عمدتاً در درمان موارد شدید ریزش موی سکه ای و آلوپسی توتالیس یا یونیورسال به کار می رود. مصرف این ترکیبات یک واکنش آلرژیک در پوست ایجاد نموده و به این ترتیب عملکرد سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می دهد. تقریباً ۴۰ درصد از بیمارانی که تحت درمان ایمونوتراپی موضعی برای آلوپسی آره آتا قرار می گیرند ظرف مدت شش ماه از شروع درمان شاهد رشد مجدد موهای خود خواهند بود. البته بیمارانی که از این طریق اقدام به درمان ریزش موی سکه ای در خود می نمایند بایستی برای حفظ اثرات آن، درمان خود را تا مدت ها ادامه دهند.

نور درمانی برای ریزش موی سکه ای

فتوکموتراپی (نوردرمانی) در درمان طاسی و تقویت رشد مو در برخی مطالعات به عنوان جایگزینی مناسب در افرادی که به هر دلیل قادر به دریافت درمان های سیستمیک و تهاجمی نیستند معرفی شده است.

درمان های جدید و داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی

داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی و بخصوص مهارکننده های آنزیم جانوس کیناز یا JAK مانند توفاسیتینیب (Tofacitinib) و روکسولیتینیب (Ruxolitinib) امروزه در درمان آلوپسی آره آتا کاربرد روزافزونی پیدا کرده اند. این داروها در اصل برای درمان بیماری هایی چون آرتریت روماتویید (روماتیسم مفصل) ابداع شده اند.

مهارکننده های آنزیم جانوس کیناز در حال حاضر فاقد تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان ریزش موی سکه ای بوده و تنها به فرم خوراکی در دسترس هستند. این داروها ممکن است در درمان برخی از افراد مبتلا به فرم شدید آلوپسی آره آتا مؤثر بوده و موجب رشد مجدد موها حتی تا سال ها بعد از شروع بیماری گردند.

در نقطه مقابل، با توجه به اینکه این داروها به تازگی فرمولیزه شده اند، اطلاعات چندانی در خصوص عوارض جانبی احتمالی به دنبال مصرف آن ها در دست نبوده و تحقیقات بالینی متعددی برای ارزیابی اثربخشی و امنیت فرم خوراکی و موضعی این داروها در درمان آلوپسی آره آتا در حال انجام است.

قیمت آمپول ریزش مو سکه ای

هزینه تمام شده برای تزریق آمپول ریزش مو سکه ای تابعی از عوامل مختلف از قبیل کشور سازنده محصول، حجم مصرفی و مهارت پزشک متخصص در تزریق بوده و به همین جهت بسیار ضروری است که حتماً در انتخاب پزشک خود نهایت دقت را به خرج دهید. انتخاب بهترین دکتر برای درمان ریزش مو سکه ای یکی از مهم ترین فاکتورها در دستیابی به نتایج مطلوب بوده و برعکس، در صورت سهل انگاری در این تصمیم ممکن است خسارات جبران ناپذیری را به پوست خود وارد کنید.

در مورد سایر روش های کم تهاجمی مانند استعمال موضعی داروها بر روی پوست نیز باید مصرف دارو زیر نظر پزشک متخصص انجام گرفته و در صورت مشاهده هرگونه عارضه یا علامت غیر قابل توضیح سریعاً جهت دریافت نوبت ویزیت به پزشک خود مراجعه کنید.

درمان های خانگی ریزش موی سکه ای

همانطور که حتماً با خواندن این مقاله متوجه شدید، تعداد گزینه های درمانی برای بیماری آلوپسی آره آتا بسیار محدود است. این در حالی است که بنا بر نتایج مطالعات، انواع درمان های طبیعی برای ریزش موی سکه ای از این هم کمتر بوده و بنابراین حل مشکل ریزش مو در آلوپسی آره آتا با چالش های متعددی رو به رو خواهد بود.

برخی افراد روش هایی نظیر استعمال موضعی عصاره پیاز یا سیر، چای سبز سرد شده، روغن بادام، روغن رزماری، عسل یا شیر نارگیل را بر روی کف سر پیشنهاد می کنند. اگرچه هیچ کدام از این ترکیبات طبیعی به طور بالقوه خطری برای افراد ندارد، اما اثربخشی آن ها نیز به اثبات نرسیده است.

گروه دیگری از افراد به سوی متدهای درمانی جایگزینی چون طب سوزنی یا آروماتراپی (رایحه درمانی) روی آورده اند. این روش ها نیز فاقد تأییدیه رسمی و شواهد محکم اثربخشی در مقالات علمی هستند.

سخن آخر

بیماری آلوپسی آره آتا یا ریزش مو سکه ای ریش و موهای کف سر بر اثر واکنش ایمنی نا به جا در برابر سلول های خودی بدن فرد در ناحیه فولیکول مو ایجاد می شود. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری پوستی وجود ندارد اما می توان با استفاده از داروهای تزریقی، پمادها یا درمان های خوراکی علائم طاسی راکاهش داد. اگر می خواهید یک بار برای همیشه از شر این بیماری خودایمنی و مزمن در خود خلاص شوید، می توانید با مراجعه به بهترین کلینیک کاشت مو در تهران ومشاوره با پزشکان حاذق در زمینه آلوپسی آره آتا درمان خود را آغاز کنید.